Pełny kurs HTML 4.01, XHTML 1.0 i CSS 2 z przykładami autor: Dariusz Majgier • ostatnia modyfikacja: 2002.06.10 • wersja kursu: 1.1

[0-9]  A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z 
[główne menu] - [elementy HTML] - [atrybuty HTML] - [style CSS] - [artykuły]
tabele • listy • formularze • multimedia • el. strukturalne • el. blokowe • el. liniowe

Wydawać by się mogło, że do wykonania dobrej strony WWW najważniejsza jest umiejętność posługiwania się językiem HTML, znajomość programów, wiedza techniczna i doświadczenie w pracy z komputerem. Jeżeli tak myślisz, postaram się przekonać Cię, że HTML to ostatnia rzecz, jaką musisz znać przy projektowaniu dobrego serwisu.

Dla mnie zakodowanie strony w języku HTML (lub jakimkolwiek innym) jest ostatnim etapem pracy przy witrynie. Wcześniej projekt serwisu dojrzewa od kilkunastu dni nawet do kilku lat (!) w mojej głowie i na wielu kartkach papieru. Gdybym chciał określić procentowo ilość czasu jaki poświęcam na kodowanie i projektowanie serwisu, to myślę, że projekt zajmuje mi nawet do 98 proc. czasu potrzebnego na powstanie strony, a kodowanie wszystkiego w postaci stron HTML to dosłownie "chwila".

Wiedz czego chcesz

Wiele osób chce mieć stronę, jednak sama chęć nie wystarcza. Już po chwili rodzą się różne pytania. Jaki wygląd ma mieć strona? Co powinna oferować? Jakich narzędzi użyć do jej stworzenia? Czy można na niej zarobić?

Warto więc usiąść i określić co chcemy na niej zamieścić oraz wypisać funkcje, które ma spełniać. Nie są to łatwe decyzje, ale trzeba je podjąć już teraz. Od nich zależy konstrukcja menu, wygląd strony głównej, ilość działów, nawigacja, liczba dokumentów i grafik, które będą nam potrzebne do zbudowania serwisu.

Wczuj się w rolę czytelnika, pomyśl co zrobi gdy wejdzie na Twoją witrynę, czego będzie szukał, co możesz mu zaoferować, jaki jest koszt stworzenia strony. Swoje przemyślenia przedstaw kilku osobom i zapytaj co sądzą o pomyśle. Z pewnością podpowiedzą Ci, co ich zdaniem należałoby dodać lub zmienić. Pamiętaj, że serwis internetowy różni się od książki lub gazety. Nikt nie czyta długich tekstów, jeżeli nie musi lub nie chce. Treść musi być na tyle ciekawa, aby zatrzymać użytkownika na dłużej. Jeżeli witryna będzie interesująca i oryginalna, wiele osób będzie z niej korzystać, a przecież o to chodzi!

Pierwsze wrażenie

Pamiętaj, że pierwsze wrażenie można zrobić tylko raz. Internet to tysiące stron - jeżeli wejdę na jedną z nich i nie zrobi na mnie dobrego wrażenia, już na nią nie powrócę. Szkoda czasu. Więc bardzo ważne jest, aby strona była możliwie najlepiej dopracowana już podczas jej pierwszej prezentacji w Internecie. Ba, ale jak to osiągnąć? Jest kilka sposobów...

Teksty - nie mogą być nudne, zbyt długie, rozlazłe i niestarannie napisane. Sprawdzaj błędy ortograficzne, czytaj je po kilka razy, zastanów się nad używanym słownictwem. Jeżeli tekst jest dłuższy stosuj punkty, akapity lub rozdziały. Gdy powołujesz się na jakieś informacje zawsze umieszczaj ich źródło. Nie możesz napisać, że w Polsce 10% ludzi korzysta z Internetu, jeżeli nie podasz skąd masz takie dane (no, chyba, że sam to zbadasz). Zastanów się, czy teksty będziesz pisać samemu, czy może pozyskasz je od innych autorów lub serwisów.

Grafika - musi być odpowiednio dobrana do serwisu. Jeżeli nie masz zdolności plastycznych, popytaj znajomych, czy nie mogliby pomóc. Ważny jest dobór kolorów, kształtów, zestawienie grafik z innymi elementami strony. Pomyśl o zdjęciach - urozmaicają tekst i przyciągają oko. Możesz je robić samodzielnie, zlecić wykonanie fotografowi lub postarać się o nie z innych źródeł. Jeżeli będziesz robić wiele zdjęć, może przydałby się aparat cyfrowy lub skaner? Pamiętaj, że grafika ma ułatwiać, a nie utrudniać poruszanie się po stronie.

Nawigacja - dzięki niej możesz bardzo wiele zyskać. Łatwe poruszanie się po serwisie, wyszukiwanie informacji czy proste przechodzenie pomiędzy różnymi działami to jedne z najważniejszych cech dobrej witryny. Użytkownik zawsze wybierze serwis, który sprawia mu mniej kłopotów podczas wędrówki - pamiętaj o tym podczas projektowania przejść pomiędzy stronami. Im więcej kliknięć, pułapek i niespodzianek czega na odbiorcę, tym bardziej będzie on poirytowany. Przygotuj mapę serwisu, jeżeli jest bardzo rozbudowany. Nikt nie będzie szukał przez godzinę informacji, z których korzysta na co dzień. Jeżeli to możliwe zbadaj preferencje użytkowników i to, z czego korzystają najczęściej, umieść na stronie głównej. Pamiętaj o umożliwieniu kontaktu z Tobą lub z osobą, która odpowiada za witrynę. Jeżeli nie chcesz odpowiadać na listy użytkowników to najlepiej zapomnij o Internecie i zabierz się za uprawę buraków pastewnych - ułatwisz w ten sposób życie wielu osobom.

Prawa autorskie - przestrzegaj je zawsze i za wszelką cenę, a jeżeli masz wątpliwości, pytaj o zgodę autorów. Pamiętaj, że wszystko co nie jest Twoje należy do kogoś innego. Jeżeli chcesz użyć czyjegoś tekstu, grafiki, zdjęcia lub oryginalnego pomysłu, MUSISZ mieć jego zgodę i to najlepiej na piśmie. Jeżeli wykorzystasz czyjeś prace bez poszanowania praw autorskich grozi Ci nie tylko zepsucie opinii w środowisku, ale również odpowiedzialność karna, a wtedy straty finansowe mogą być bardzo dotkliwe i wielokrotnie przewyższać koszt zakupu wykorzystywanych materiałów. Zawsze pytaj o zgodę jeżeli chcesz coś przedrukować lub zamieścić na własnej stronie. Zwykle firmy lub osoby prywatne udzielają zgody bez problemu jeżeli nie prowadzisz serwisu komercyjnego. W Internecie jest też wiele materiałów bezpłatnych, z których można korzystać również do celów komercyjnych (jak ten kurs HTML). Ale musi to być wyraźnie napisane - jeżeli nie jest, najlepiej wyjaśnij wątpliwości u autora prac.

Aktualizacja - to magnes na czytelnika. Witryna nie może być martwa. Staraj się przewidzieć jak często będzie dodawana nowa zawartość. Im częściej będzie się pojawiać coś nowego, tym częściej ludzie będą przychodzić aby to zobaczyć. Jeżeli nie będziesz w stanie uzupełniać witryny codziennie, staraj się aby chociaż raz w tygodniu dodać choćby kilka słów od siebie.

Nie wiem co chcę pokazać!

To częsty problem. Chcesz mieć stronę, ale nie wiesz co na niej umieścić... Na szczęście jest wiele elementów, które są wspólne dla różnych witryn. Możesz też odwiedzić inne, podobne strony, aby zobaczyć jakie informacje umieszcza konkurencja. Warto zrobić własne "badanie rynku", bo dzięki temu zobaczysz, czy to co chcesz zrobić nie zostało już wcześniej wykonane. Pół biedy jeżeli Twój pomysł, ktoś zrealizował w kiepski sposób i możesz wykonać lepszą witrynę. Gorzej, gdy serwis, który planujesz uruchomić, konkurencja zrobiła już dawno temu i cieszy się on dużą popularnością, a na dodatek nie masz szans zrobić go lepiej. Wtedy masz poważny problem.

"Kontakt". Zacznij od strony kontaktowej - może to być adres e-mail, telefon, ulica, miasto, mapka opisująca jak do Ciebie dojechać. Jeżeli lubisz zaskakiwać podaj np. szerokość i długość geograficzną. Jeżeli ktoś ma GPS może dotrzeć do Ciebie wykorzystując dane satelitarne.

"O autorze/O firmie/O serwisie". Napisz kilka zdań o sobie - kim jesteś, co robisz, ile masz lat, czym się interesujesz. Możesz też dodać swoje zdjęcie. Firmy w tym miejscu opisują zwykle swoją historię, ofertę, dokonania. Możesz też napisać kilka zdań o serwisie - do kogo jest skierowany, co można w nim znaleźć.

"Nowości/Informacje prasowe". Wydziel stronę, na której opisywać będziesz zmiany i zapowiedzi nowych tekstów. Firmy tworzą zwykle sekcję dla prasy, aby dziennikarze mogli pobierać najnowsze doniesienia. Pomyśl o Newsletterze. Jeżeli chcesz mieć kontakt z czytelnikami daj im możliwość pozostawienia adresów e-mail. Mając bazę adresów, możesz wysyłać im co jakiś czas informacje o nowościach. Tylko pilnuj bazy i nie udostępniaj jej innym, jeżeli czytelnicy nie wyrazili na to zgody. Chroń dane czytelników, bo jeżeli trafią one w niepowołane ręce, nigdy więcej ludzie Ci nie zaufają.

"Katalog stron WWW". Spis podobnych witryn poukładany tematycznie. Umieść też adresy swojej konkurencji - nie zaszkodzi. Gdy ktoś będzie chciał zgłębić temat wejdzie do innych serwisów. I to nic, że teraz ucieknie z Twojej strony, ale będzie do niej wracał, bo wie, że tylko u Ciebie znajdzie kompletny zestaw adresów internetowych.

"Ankieta". Ważna rzecz - zadając pytania poznasz bliżej swoich odbiorców i lepiej dostosujesz serwis do ich wymogów. Jest wiele typów ankiet, więc też musisz przemyśleć, które będą Ci najbardziej odpowiadać.

Co jeszcze... Każda strona ma swoje specyficzne działy. Jeżeli prowadzisz serwis o muzyce to pewnie przedstawisz sylwetki muzyków, wywiady, książki, nagrania w MP3, teksty piosenek. Gdy myślisz o serwisie turystycznym opiszesz trasy wycieczek, schroniska, hotele, podasz rozkłady jazdy pociągów, pogodę na najbliższe dni w różnych regionach. Jeżeli masz serwis finansowy, rozsądne jest podanie aktualnych kursów walut. W prywatnym serwisie możesz opisać swoje hobby, ulubione książki, pokazać własną twórczość, opisać drzewo genealogiczne rodziny.

Chcesz osiągnąć sukces, prawda?

Zanim cokolwiek zrobisz, przemyśl jak to zrobisz! Katalog stron WWW ma każdy, więc dlaczego Twój ma być lepszy od innych i dlaczego to właśnie z Twojego katalogu stron mają korzystać ludzie? Wszystko zależy od tego, jak go wykonasz. Ważne jest grupowanie adresów w logiczne kategorie, umieszczanie ciekawych opisów, możliwość zgłaszania nieistniejących stron. Zastanów się czy dodasz wszystkie adresy stron WWW czy tylko te najepsze? Musisz mieć coś więcej niż konkurencja aby zaistnieć w Internecie. I nie jest to wcale zadanie proste.

Nie staraj się robić strony o wszystkim. Wiem, że interesują Cię sporty wodne, lotnictwo, książki, muzyka, aerobik, jazda konna i GSM. Lepiej jest się jednak skupić na jednym temacie, ale za to opracować go dokładnie. Tylko wtedy ludzie docenią Twój trud. Stron o telefonach komórkowych jest setki, ale czytelnicy najczęściej odwiedzają tylko kilka z nich. Wybierz jedną tematykę, na której znasz się najlepiej i jej poświęć swój czas.

Projekt musi być elastyczny i łatwy do szybkiego przebudowania. Jeżeli będziesz dodawać nowe pozycje do menu, grafika nie może Cię ograniczać. Stwórz "style book", czyli książkę standardów. Dzięki temu nie zapomnisz, jakich czcionek, kolorów i proporcji używasz do wykonania serwisu.

Już teraz pomyśl z jakimi serwisami i osobami będziesz współpracować, co zrobisz aby wypromować serwis, do których katalogów i wyszukiwarek go dodasz. Warto przemyśleć też sprawę reklamy (haseł reklamowych) i bannerów. Część miejsca w serwisie przeznacz na bannery innych. Reklama jest bardzo ważna - po co Ci serwis, o którym nikt nie wie?

Są jeszcze ograniczenia. Pewnych rzeczy nie warto robić jeżeli nie dysponujesz odpowiednimi narzędziami i technologiami. Krótka historyjka zobrazuje co mam na myśli... Zbieram bilety komunikacyjne z całego świata i mam ich niemal 10 tys. Kilka lat temu chciałem przenieść kolekcję do Internetu. Nie miałem wtedy dostępu do baz danych i PHP. Musiałbym stworzyć 10 tys. osobnych stron HTML opisujących każdy bilet. Zajęcie byłoby tak pracochłonne, że pewnie serwis tworzyłbym kilka lat, a teraz musiałbym wszystko przerabiać! To co kiedyś było niewykonalne, dzisiaj mogę zrobić szybciej i lepiej. Warto więc czasem czekać nawet kilka lat niż na siłę tworzyć coś, co z założenia nie ma sensu. Wciąż o tym serwisie myślę i jeszcze nie jestem gotowy aby go uruchomić, bo pewne rozwiązania nie do końca mnie zadowalają.

I najważniejsze - cierpliwość i pasja. W ciągu tygodnia nie osiągniesz sukcesu. Nie wystarczy miesiąc, a nawet pół roku. Dobry serwis wymaga stałej aktualizacji i wielu wyrzeczeń przez lata. Im bardziej się rozrasta tym więcej masz przy nim pracy. Zapał wygasa, przychodzą chwile zwątpienia. Reportera tworzę od 1996 r. i bardzo lubię przy nim pracować, ale miewałem okresy, kiedy chciałem rzucić to wszystko i zająć się czymś innym. Duży serwis potrafi też zmienić człowieka. Długie przebywanie przed komputerem nie jest dobre dla zdrowia, wpływa też na psychikę.

Jeżeli chcesz podjąć ryzyko i przeżyć przygodę swojego życia to zapraszam do Sieci - tu każdy ma równe szanse. Przenieś gotowy projekt do postaci stron HTML i zacznij rozwijać własną witrynę. Emocje gwarantowane...